تشخیص مولکولی سرطان کبد
تشخیص دقیق:
گلیوبلاستوما بهعنوان تهاجمیترین نوع تومور مغز، نیازمند تشخیص دقیق، چندمرحلهای و مبتنی بر ابزارهای پیشرفته است. روند تشخیص این نوع سرطان مغز ترکیبی از معاینات بالینی، تصویربرداریهای تخصصی و بررسیهای پاتولوژیک و مولکولی است.
معاینه عصبی (Neurological Exam):
این نوع معاینه، بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی حرکتی، قدرت عضلانی و رفلکسها (واکنشهای عصبی) را بررسی میکند. بروز اختلال در یکی یا چند مورد از این عملکردها میتواند سرنخهایی درباره ناحیهای از مغز ارائه دهد که گلیوبلاستوما بر آن تأثیر گذاشته است.
تصویربرداری:
روشهای تصویربرداری رایجترین روشهای غیرتهاجمی برای ارزیابی تومورهای بدخیم مغز از جمله گلیوبلاستوما هستند. که در ادامه به انواع آن میپردازیم.
سی تی اسکن (CT Scan):
در مراحل ابتدایی، انجام یک سیتیاسکن میتواند وجود توموری با مرزهای نامشخص را نشان دهد که معمولاً منجر به انجام آزمایشهای بیشتر میشود. البته سیتیاسکن استاندارد بهتنهایی حساسیت کافی برای تأیید تشخیص گلیوبلاستوما را ندارد، اما میتوان آن را با روشهایی مانند نقشهبرداری پرفیوژن مغزی (Cerebral Perfusion Mapping) تقویت کرد. از آنجا که گلیوبلاستوما یک تومور با عروق خونی فراوان است، میزان جریان خون در ناحیهی تومور میتواند بهعنوان ویژگی متمایزکننده در تشخیص آن به کار رود.
ام آر آی (MRI):
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یکی از ابزارهای اصلی در بررسی بیماران مشکوک به گلیوبلاستوماست. در مقایسه با سیتیاسکن، MRI جزئیات آناتومیکی دقیقتر و اطلاعات بهتری درباره نفوذ تومور به بافتهای اطراف فراهم میکند. با این حال، از آنجا که گلیوبلاستوما معمولاً توموری ناهمگون و با ساختاری پیچیده است، تمایز آن از گلیوماهای با درجه پایینتر یا ضایعات خوشخیم میتواند چالشبرانگیز باشد.
پت اسکن:
PET اسکن از ترکیباتی مانند فلورین-۱۸ فلورودئوکسیگلوکز (18F-FDG) یا اسیدهای آمینه نشاندارشده رادیواکتیو استفاده میکند تا نواحی با فعالیت متابولیکی بالا را شناسایی کند؛ این نواحی ممکن است محل وجود تومور باشند.
جراحی و نمونهبرداری:
بیوپسی میتواند بهصورت نمونهبرداری با سوزن، پیش از جراحی، یا در حین عمل برداشت تومور مغز انجام شود. نمونه بافتی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال میشود تا نوع سلولها مشخص گردد، و بررسی شود که آیا سلولها سرطانی هستند و آیا بافت مورد نظر واقعاً با گلیوبلاستوما مطابقت دارد یا نه. اگر شرایط بیمار از نظر بالینی مناسب باشد و محل قرارگیری تومور مغز اجازه دهد، جراحی برای برداشت تومور انجام میشود. در مواردی که امکان برداشتن کامل تومور مغز وجود دارد، انجام رزکسیون کامل ترجیح داده میشود، چراکه میتواند نتایج درمانی بهتری به همراه داشته باشد. اما در بسیاری از موارد، بهویژه زمانی که تومور در نواحی حساس یا عمیق مغز قرار دارد، تنها بخشی از آن برداشته میشود یا صرفاً بیوپسی انجام میگیرد.
انتخاب بین بیوپسی، برداشت کامل یا برداشت جزئی تومور، تصمیمی مهم و چندعاملی است که بر اساس وضعیت سلامت عمومی بیمار، محل و اندازه تومور، و ترجیحات فردی صورت میگیرد. این تصمیمگیری باید با در نظر گرفتن همه جوانب بالینی و با همکاری نزدیک بین تیم درمانگر و خود بیمار انجام شود.
بررسیهای مولکولی و ژنتیکی:
پس از برداشت نمونهی بافتی، آنالیزهای مولکولی بر روی سلولهای سرطانی انجام میشود. این بررسیها اطلاعاتی دقیق برای برنامهریزی درمان فراهم میکنند. برخی از تغییرات ژنتیکی رایج در گلیوبلاستوما شامل موارد زیر است:
- تقویت ژن EGFR
- جهش در پروموتر TERT
- الگوی افزایش کروموزوم ۷ و کاهش کروموزوم ۱۰
- متیلاسیون آنزیم MGMT