درمان هدفمند
درمان گلیوبلاستوما
گلیوبلاستوما یکی از مقاومترین و پیچیدهترین انواع سرطان مغز است و درمان آن بهصورت چندمرحلهای و ترکیبی انجام میشود. انتخاب روش درمان سرطان مغز به عوامل مختلفی مانند اندازه و محل تومور مغز، وضعیت عمومی سلامت بیمار، سن، و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در اغلب موارد درمان سرطان مغز، روند درمان با جراحی آغاز میشود و سپس با پرتودرمانی و شیمیدرمانی ادامه مییابد. برخی بیماران ممکن است از روشهای نوینتر مانند میدانهای درمانی ضد تومور (TTF) یا درمانهای هدفمند نیز بهرهمند شوند. در موارد پیشرفته، درمان تسکینی نیز ممکن است تنها گزینه مؤثر باشد.
جراحی:
درمان سرطان مغز اغلب با جراحی مغز برای برداشت حداکثری تومور مغز آغاز میشود. با این حال، بهدلیل ماهیت تهاجمی و نفوذپذیر بودن گلیوبلاستوما در بافتهای سالم مغز، برداشت کامل تومور مغز معمولاً ممکن نیست. جراحی بهتنهایی درمان سرطان مغز محسوب نمیشود، اما یکی از اجزای کلیدی در کنترل رشد تومور مغز است و معمولاً با پرتودرمانی و شیمیدرمانی ترکیب میشود.
پرتودرمانی:
پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرانرژی (مانند اشعه ایکس یا پروتون) یکی دیگر از روشهای درمان سرطان مغز است و هدف آن نابودی سلولهای سرطانی باقیمانده پس از جراحی است. این روش معمولاً بهصورت روزانه، پنج روز در هفته و در ۱۰ تا ۳۰ جلسه انجام میشود. پرتودرمانی نهتنها محل دقیق تومور مغز را هدف قرار میدهد، بلکه حاشیهای به وسعت ۲ تا ۳ سانتیمتر اطراف آن را نیز در بر میگیرد تا سلولهای مهاجم و نفوذی نیز از بین بروند. تحقیقات نشان دادهاند که ترکیب پرتودرمانی با شیمیدرمانی، بهویژه با داروی تموزولوماید، نسبت به پرتودرمانی بهتنهایی، اثربخشی بیشتری دارد و میتواند طول عمر بیماران مبتلا به سرطان مغز را افزایش دهد.
شیمی درمانی:
شیمیدرمانی با استفاده از داروهای ضدسرطان برای تخریب سلولهای توموری انجام میشود. داروی استاندارد برای گلیوبلاستوما تموزولوماید (Temozolomide) است که پس از جراحی و همزمان با پرتودرمانی تجویز میشود. این دارو معمولاً بهصورت خوراکی مصرف میشود. در طول پرتودرمانی هر روز، و پس از آن در قالب شش سیکل ۲۸ روزه، بهطوری که هر سیکل شامل ۵ روز مصرف دارو و ۲۳ روز استراحت است. سایر داروهای مورد استفاده شامل لوموستین و کرموستین هستند که نوعی از آنها بهصورت ویفر (wafer) در حین جراحی در مغز قرار داده میشود و بهتدریج در بافت حل شده، داروی شیمیدرمانی را آزاد میکنند.
میدانهای درمانی ضد تومور:
میدانهای درمان سرطان مغز یا TTF یک روش غیرتهاجمی جدید است که با استفاده از الکترودهایی که روی پوست سر نصب میشوند، میدانهای الکتریکی ایجاد میکند. این میدانها تکثیر سلولهای سرطان مغز را مختل کرده و باعث آسیب به آنها میشوند. در این روش از درمان سرطان مغز، پدهای چسبدار به پوست سر متصل میشوند و به دستگاه قابل حملی متصل میگردند که میدانهای متناوب را تولید میکند. TTF معمولاً پس از پایان پرتودرمانی و همزمان با شیمیدرمانی تجویز میشود و توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده است.
درمان هدفمند:
در مواردی که گلیوبلاستوما مجدداً عود کند، میتوان از روشهای دیگری مانند درمانهای هدفمند استفاده کرد. برای مثال، داروی بواسیزوماب (Bevacizumab)، که آنتیبادی مونوکلونال علیه فاکتور رشد عروقی است، میتواند رشد عروق جدید را در تومور مهار کند. همچنین برخی بیماران ممکن است گزینه مناسبی برای رادیوجراحی باشند. در این روش، با استفاده از سیستمهای دقیق پرتوی متمرکز، تومور با دقت هدفگیری شده و به بافت سالم اطراف آسیبی وارد نمیشود.
درمان حمایتی و مراقبت تسکینی:
با توجه به پیشآگهی نامطلوب و نرخ بالای عوارض ناشی از گلیوبلاستوما، برخی بیماران بهویژه در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است ترجیح دهند از درمانهای تهاجمی صرفنظر کنند. در این شرایط، ارائه خدمات مراقبت تسکینی و مراقبتهای پایان زندگی برای کاهش درد، اضطراب و حفظ کیفیت زندگی بیمار اهمیت زیادی دارد.